Stanowisko RE-Source Poland Hub ws. projektu ustawy o ograniczeniu wysokości cen energii elektrycznej w 2023 r.

Jako fundacja RE-Source Poland Hub zajmująca się zapewnianiem taniej, zielonej energii elektrycznej polskiemu przemysłowi poprzez korporacyjne umowy zakupu energii (ang. corporate Power Purchase Agreements, dalej: „cPPA”), wyrażamy głębokie poparcie dla działań Rządu i Parlamentu mających na celu przywrócenie stabilności i przewidywalności cen na rynku energii.

RE-Source Poland Hub od wielu lat działa na rzecz ograniczania kosztów energii elektrycznej dla odbiorców przemysłowych poprzez łączenie odbiorców i wytwórców energii, którzy dzięki zawieraniu długoterminowych umów (nawet 15 lat) zyskują przewidywalność i stabilność, co umożliwia realizację kolejnych projektów inwestycyjnych. W tym miejscu chciałbym podkreślić, że długoterminowe umowy cPPA to najlepszy możliwy sposób na zagwarantowanie stabilności poziomu cen energii elektrycznej w perspektywie średnio i długoterminowej, co w obecnej sytuacji dużej zmienności cen oraz niepewności, co do przyszłego zachowania się rynku energii elektrycznej jest niezmiernie istotne.

Mając na uwadze nasze doświadczenie oraz dotychczasowe zaangażowanie na rzecz ograniczenia kosztu zakupu energii elektrycznej przez polskich przedsiębiorców, pragnę przedstawić Państwu stanowisko fundacji RE-Source Poland Hub ws. projektu ustawy o środkach nadzwyczajnych mających na celu ograniczenie wysokości cen energii elektrycznej oraz wsparciu niektórych odbiorców w 2023 roku (dalej: „Projekt Ustawy”).

Przede wszystkim chciałbym wyrazić nasze zaniepokojenie faktem, że projekt ten nie podlegał konsultacjom publicznym, co uniemożliwiło wielu branżowym organizacjom przedstawienia swoich uwag i rekomendacji. Powyższe spowodowało, iż projekt ustawy, który w zaistniałej sytuacji kryzysowej odpowiada na pojawiające się wyzwania nie uwzględnia wszystkich okoliczności, które projektodawca powinien wziąć pod uwagę. Kluczowym elementem w tym zakresie jest fakt nieuwzględnienia odmienności kontraktów cPPA od innych kontraktów sprzedaży energii elektrycznej. W naszej ocenie włączenie cPPA do reżimu ww. ustawy spowoduje, że projektowany mechanizm ustalania ceny maksymalnej ze źródeł OZE w istotny sposób naruszą główną korzyść, która motywowała firmy do zawierania takich umów tj. stabilność warunków finansowych oraz ich przewidywalność, które do tej pory gwarantowały ich opłacalność dla obu stron kontraktu. Ingerencja państwa w zawarte i obowiązujące kontrakty zwiększy ryzyko finansowania inwestycji po stronie wytwórcy, jednocześnie będzie sygnałem dla obu stron, iż zawarte umowy muszą być obwarowane dodatkowym ryzykiem interwencji państwa. Dotyczy to zarówno zawartych, jak i planowanych umów.

W tym miejscu należy również podkreśli, że proponowane rozwiązania w dużo gorszej sytuacji stawiają wytwórców posiadających te kontrakty względem wytwórców, którzy ich nie posiadają. Dzieje się tak dlatego, iż zwyczajowo kontrakty cPPA zawierane są poniżej cen rynkowych na długi termin, aby zabezpieczyć się przed zmiennością ceny (długoterminowy charakter umowy powoduje, iż wytwórcy oferują odbiorcom dużo niższą jednostkową cenę za energię elektryczną, niż aktualnie (w czasie zawierania umowy cPPA) obserwowane na rynku). Zatem przedmiotowy projekt generuje ryzyko, że źródła OZE posiadające takie kontrakty będą musiały zwracać środki uzyskane z rynku dwukrotnie tzn. raz do Zarządcy Rozliczeń a drugi raz do strony kontraktu. Dzieję się tak ponieważ specyfika kontraktów finansowych cPPA polega na tym, że strony umawiają się na określoną cenę za energię i rozliczają jedynie odchylenia od tej ceny w górę albo w dół. W tych kontraktach energia faktycznie sprzedawana jest na giełdzie, a strony rozliczają się względem umówionej ceny. Dla zobrazowania tego problemu poniżej przedstawiamy przykładowe rozliczenie:

• Przykładowo przychód farmy i koszt zakupu energii przez odbiorcę z TGE ustalił się na poziomie 1000 PLN/MWh
• Instalacja OZE ma zawartą umowę cPPA np. na poziomie 500 PLN/MWh
• Ustawa zakłada cenę maksymalną dla źródeł OZE np. na poziomie 400 PLN/MWh
• Zatem Zgodnie z ustawą Farma musi z tytułu planowanej ustawy zwrócić 600

  PLN/MWh ponieważ 1000 PLN – 400 PLN = 600 PLN,

• Dodatkowo, farma musi zwrócić do odbiorcy z tytułu umowy cPPA = 500 PLN/MWh

  Zatem przychód instalacji OZE po wprowadzeniu regulacji wyniesie minus 100 PLN/MWh ponieważ od kwoty 400 PLN/MWh, która zostanie, po oddaniu różnicy do Zarządy Rozliczeń należy odjąć kwotę koniecznego wyrównania straty odbiorcy na poziomi 500 PLN/MWh. Oznacza to, że w skrajnych przypadkach wprowadzenie rozwiązania powoduje, że źródła OZE będą dokładały do produkcji energii, a regularnie będą zarabiały mniej niż źródła, które takiego kontraktu nie mają.

  Powyższe wydaje się stać w sprzeczności z założeniem prawodawcy unijnego, który w motywie 30 preambuły Rozporządzenia Rady (UE) 2022/1854 z dnia 6 października 2022 r. w sprawie interwencji w sytuacji nadzwyczajnej w celu rozwiązania problemu wysokich cen energii wskazał, że: „niezależnie od formy umowy, na podstawie której może odbywać się obrót energią elektryczną, pułap dochodów rynkowych powinien mieć zastosowanie wyłącznie do zrealizowanych dochodów rynkowych. Jest to konieczne, aby nie szkodzić producentom, którzy nie czerpią korzyści z obecnych wysokich cen energii elektrycznej, ponieważ zabezpieczyli swoje dochody przed wahaniami na hurtowym rynku energii elektrycznej. W związku z tym w zakresie, w jakim istniejące lub przyszłe zobowiązania umowne, takie jak umowy zakupu energii ze źródeł odnawialnych i inne rodzaje umów zakupu energii lub terminowe zabezpieczenia, skutkują dochodami rynkowymi z produkcji energii elektrycznej do poziomu pułapu dochodów rynkowych, takie dochody nie powinny być objęte niniejszym rozporządzeniem. Środek wprowadzający pułap dochodów rynkowych nie powinien zatem zniechęcać uczestników rynku do zawierania takich zobowiązań umownych.”.

Mając powyższe na uwadze należy wyraźnie podkreślić, że proponowane rozwiązania negatywnie wpłyną na rozwój rynku umów cPPA, ponieważ wytwórcy mając na uwadze ww. ryzyka dużo ostrożniej będą podchodzić do tego typu kontraktów, co oznacza, że odbiorca chcący zabezpieczyć cenę energii w długim terminie będzie miał dużo mniej szans na zawarcie takiego kontraktu. Zatem sumarycznie Rząd osiągnie efekt odwrotny od zamierzonego iwdługim terminie zwiększą się koszty pozyskania energii przez odbiorców, ponieważ wytwórcy ze względu na ryzyka nie będą zainteresowani zawieraniem tego typu kontraktów. Dodatkowo to rozwiązanie zniechęci instytucje finansowe do finansowania inwestycji, które zabezpieczone są tego typu kontraktami, co w dłuższym terminie spowoduje, że ograniczy się znacznie liczba budowanych projektów OZE. Obecnie instytucje finansujące budowę źródeł OZE postrzegają umowy cPPA jako zabezpieczenie na równi z aukcjami OZE dlatego chętnie finansują inwestycje zabezpieczone tego typu kontraktami. Zaproponowana zmiana może już na stałe zniechęcić tego typu instytucje do podjęcia ryzyka i sfinansowania budowy źródeł OZE.

Dodatkowo pragnę podkreślić, że kontrakty cPPA swoją formą przypominają aukcyjny system wsparcia OZE. W tego typu kontraktach strony podobnie jak w aukcji zobowiązują się do dostarczenia określonego wolumenu energii po wskazanej cenie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tego określonego wolumenu i zapłaty tejże ceny. Dlatego z dużym zaniepokojeniem przyjęliśmy ten projekt ustawy, który dyskryminuje w naszej ocenie rynkowe kontrakty względem tych zawieranych pomiędzy Państwem a wytwórcami. W naszym odczuciu mechanizmy cPPA i aukcyjny są tożsame w związku z czym powinny być traktowane jednakowo. Mając powyższe na wadze RE-Source Poland Hub postuluje wyłączenie tego typu kontraktów spod reżimu ustawy na wzór rozwiązań kontraktów aukcyjnych – wyłączeniu takiemu powinny podlegać zarówno kontrakty cPPA z fizyczną dostawą jak również kontrakty finansowe.

W przypadku nieuznania, za zasadne wyłączenia cPPA z przedmiotowej regulacji postulujemy wprowadzenie do projektu ustawy następującej zmiany, które w minimalnym stopniu zapewniają postulaty RE-Source Poland Hub:

„„W art. 2 pkt 5 i 8 otrzymuje brzmienie:

5)

rynek hurtowy energii elektrycznej – rynek, na którym prowadzony jest obrót produktami energetycznymi sprzedawanymi w obrocie hurtowym:

1. a)  poprzez giełdy towarowe w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 170, 1488 i 1933), rynek organizowany przez podmiot prowadzący na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany, zorganizowaną platformę obrotu prowadzoną przez spółkę prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej giełdę towarową w rozumieniu ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych oraz w ramach jednolitego łączenia rynków dnia następnego i dnia bieżącego prowadzonych przez wyznaczonych operatorów rynku energii elektrycznej,
2. b)  w ramach umów sprzedaży energii elektrycznej, w których jedną ze stron jest wytwórca energii elektrycznej oraz w ramach umów sprzedaży energii elektrycznej zawartych pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi wykonującymi działalność w zakresie obrotu energią elektryczną, z wyłączeniem umów zawartych z odbiorcami końcowymi przed wejściem w życie niniejszej ustawy na okres co najmniej 5 lat;

„8) cena rynkowa – cena energii elektrycznej netto określona w zł/MWh ustalona w ramach:

1. a)  umowy sprzedaży energii elektrycznej; w przypadku przedsiębiorstwa energetycznego wykonującego działalność gospodarczą w zakresie obrotu energią elektryczną cena ta jest ustalona w ramach umowy sprzedaży energii elektrycznej, w ramach której to

   przedsiębiorstwo sprzedaje energię elektryczną, lub

2. b)  rynku bilansującego energii elektrycznej;

– z uwzględnieniem kosztów wynikających z instrumentów finansowych zawartych przez wytwórcę w odniesieniu do energii elektrycznej objętej tą umową sprzedaży;”

Reasumując kluczowe z naszej perspektywy jest, by interwencja Państwa na rynku energii nie doprowadziła do zakłóceń, które – przeciwnie do słusznych zamierzeń projektodawcy – zagrożą krótko- i długoterminowemu bezpieczeństwu dostaw energii elektrycznej. Ubolewamy, że proponowany projekt ustawy nie uwzględnia działań podejmowanych przez coraz liczniejszą grupę wytwórców i odbiorców przemysłowych, którzy zabezpieczają cenę energii elektrycznej na uzasadnionym, akceptowalnym poziomie poprzez długoterminowe umowy cPPA.